Miejscowości gminy
Czarnorzeki
Prawdopodobnie pierwsza wzmianka o tej wsi pochodzi z 1544 r., kiedy to określano osadę jako Vola Czarna. W drugiej połowie XVI w. nazywała się Czarny Potok, należała do dóbr kamienieckich. Od 1624 r. występowała pod nazwą Czarne Rzeki. Wtedy to - po podziale dóbr pomiędzy 4 synów Piotra Firleja z Dąbrowic - wieś dostała się Piotrowi Firlejowi. U schyłku XIX w. właścicielką Czarnorzek była Maria Orpiszewska ze Skrzyńskich. W 1600 r. wybudowano w osadzie drewnianą cerkiew greckokatolicką pw. św. Dymitra; rozebrano ją w związku ze wzniesieniem nowej, murowanej świątyni w 1918 r., która jest obecnie użytkowana przez parafię rzymskokatolicką. W 1897 r. Czarnorzeki zajmowały obszar 4,16 km kw., liczyły 107 domów oraz 637 mieszkańców. Znaczną ich część stanowiła ludność ruska, zwana Zamieszańcami, która po II wojnie światowej przesiedlona została do b. ZSRR. Na całą okolicę słynęła ona między innymi z umiejętności wykonywania wysokiej jakości wyrobów z kamienia. Na pobliskiej Suchej Górze zbudowano w 1960 r. radiowo-telewizyjne centrum nadawcze z wieżą przekaźnikową. Czarnorzeki to obecnie ważny ośrodek sportów narciarskich. Znajdują się tu dogodne tereny do uprawiania narciarstwa biegowego. Skoncentrowane są one w kompleksie leśnym na Dział oraz w masywie Suchej Góry i wykorzystują drogi leśne oraz ścieżki przyrodnicze. Na Dziale (516 m n. p. m.) znajduje się punkt widokowy, z którego zachwyca przepiękny widok na Beskid Niski i Doły Jasielsko-Sanockie. Na terenie wsi jest stok narciarski o długości 360 m i różnicy wzniesień 73 m. Obecnie Czarnorzeki liczą 367 mieszkańców.
Iskrzynia
Jest najprawdopodobniej najstarszą osadą w gminie Korczyna. Istniała na pewno przed 1340 r. Możliwe nawet, że początkami sięgała czasów wczesnopiastowskich. Lokował ją w 1352 r. Jakub Iskra (w dąbrowie zwanej Obrwinów i Brachcyn) na prawie magdeburskim - na podstawie przywileju otrzymanego od króla Kazimierza Wielkiego. Od nazwiska sołtysa - zasadźcy osada nazywała się początkowo Iskrzina Wola. W połowie XV w. sołectwo posiadał kasztelan sanocki Piotr Smolicki, a po nim dziedziczyli synowie: Mikołaj, Stanisław, Jan i Maciej, którzy sprzedali je w 1463 r. za 120 kóp groszy polskich Sieciechowi, a ten zapisał wieś w 1467 r. swemu zięciowi Mikołajowi Janowskiemu. W 1477 r. Zofia Janowska sprzedała sołectwo Marcinowi Oglądowskiemu za 130 kóp groszy. Z kolei kupił je w 1488 r. Mikołaj Marcinkowski. Przed 1508 r. od Stanisława i Marcina Marcinkowskich nabył je Andrzej Myszkowski (lub Mysłowski), a w 1510 r. Zofia Mysłowska (wraz z synami Adamem i Andrzejem) odprzedała sołectwo Adamowi Mysłowskiemu, który uzyskał od króla Zygmunta I jego zatwierdzenie. W 1552 r. sołectwo w Iskrzyni posiadał Stanisław Mysłowski (prawdopodobnie syn Adama), który miał tytuł: sołtys Jego Królewskiej Mości. W wyniku pierwszego rozbioru Polski wieś ta przypadła Austrii i weszła w skład dóbr królewskich. Następnie została sprzedana przez królewską administrację dóbr. Była w posiadaniu Feliksa Urbańskiego, syna Kajetana, stolnika sanockiego. W latach 1873-1875 doszło do parcelacji obszaru dworskiego pomiędzy 56 właścicieli. W 1878 r. w budynku dworskim (rozebranym w 1987 r.), zakupionym przez gminę, utworzono jednoklasową szkołę. W 1897 r. Iskrzynia zajmowała 5,63 km kw., liczyła 155 domów i 740 mieszkańców. Wieś poniosła duże straty w latach 1914-1915 podczas toczonych tutaj działań wojennych. Polegli wówczas żołnierze austriaccy i rosyjscy pochowani zostali w zbiorowych mogiłach. W Iskrzyni znajduje się kościół parafialny zbudowany w latach 1981-1985. Atrakcję turystyczną stanowić może wiszący most linowy na Wisłoku. Obecnie wieś liczy 1205 mieszkańców.
Kombornia
Prawdopodobnie została założona w drugiej połowie XIV wieku (być może lokowana na prawie magdeburskim przez Kazimierza Wielkiego). W 1448 r. należała do Henryka Kamienieckiego. Pierwotnie nazywała się Kaltborn (1426 r.), Kaltborna (1427 r.), Caldbornia (1455 r.), Calbornya (1462 r.). Obecne brzmienie Kombornia uzyskała w XVI wieku. W 1515 r. wieś liczyła 22 łany kmiece, posiadała młyn i karczmę; osada należała wtedy do Kamienieckich. W latach trzydziestych XVI wieku nabyli ją Bonerowie, później zaś Firlejowie. Po nich jakiś czas Kombornię dziedziczył Jędrzej Rap, potem była w rękach Tarnowskich. Od nich przeszła w posiadanie Antoniego Ustrzyckiego, następnie Stanisława Wierzbowskiego. Z kolei tytułem darowizny miejscowość znalazła się w rodzinie Urbańskich: najpierw Ignacego z Urbanic, stolnika przemyskiego (1735-1775), później Adama, stolnika sanockiego (1775-1803), Stanisława (1803-1833) i Feliksa, od którego nabył Kombornię Piotr Tchórznicki. Od niego w spadku przeszła wieś na własność Marii z Urbańskich Szeliskiej. Zbudowany we wsi w XV wieku drewniany kościół w 1624 r. został zniszczony przez Tatarów. Budowę kolejnej modrzewiowej świątyni, fundacji Piotra Firleja, kasztelana kamienieckiego, ukończono w 1636 r. Została ona rozebrana po tym, jak w 1932 r. wzniesiono obecnie istniejący, murowany kościół, do którego przeniesiono część XVIII-XIX-wiecznego wyposażenia poprzedniej świątyni. W Komborni znajduje się zabytkowy zespół dworski z połowy XVIII wieku, później jednak kilkakrotnie przebudowywany. Obecnie stanowi on własność prywatną i poddany został gruntownej restauracji. Aktualnie Kombornia liczy 1447 mieszkańców.
Korczyna
Pierwsza wzmianka o osadzie noszącej miano Kotczyna Wola pochodzi z dokumentu Władysława Jagiełły wystawionego przed 11 lutego 1397 r., na mocy którego król Polski przekazał rycerzowi Klemensowi z Moskorzowa za wierną służbę zamek Kamieniec wraz z przyległymi wsiami. Korczyna lokowana została na prawie magdeburskim zapewne w II połowie XIV wieku. Większość przybyłych osadników była pochodzenia niemieckiego, skoro w źródłach określano ją jako: Kotkenhaw, Kockenhaw. Po polsku nazywano zaś Kotczyna. Obecna nazwa pojawiła się dopiero w XVII wieku. Wieś należała do posiadaczy zamku Kamieniec - Moskorzowskich, Kamienieckich, Bonerów, Firlejów, Scipio del Campo, Jabłonowskich, Fredrów i Szeptyckich. Ostatnim właścicielem Korczyny był gen. Stanisław Szeptycki (zm. w 1950 r.). Według danych z 1502 r. - w Korczynie znajdował się dwór z obszernymi polami, młyn i karczma. Parafia korczyńska po raz pierwszy wymieniona jest w aktach biskupich pod 1506 rokiem. W drugiej połowie XVI wieku Seweryn Boner Młodszy zajął jej dobra, a kościół zamienił na zbór kalwiński. W ręce katolików powrócił on po około 30-40 latach z woli nawróconego w Rzymie Piotra Firleja. W 1621 r. Sebastian Pelcz - miejscowy zagrodnik - wybudował w Korczynie obszerny, drewniany kościół pw. św. św. apostołów Piotra i Pawła, który spłonął w 1807 r. Murowaną świątynię wzniesiono tu w 1810 r., a obecną neogotycką w latach 1910 - 1914. Od 2004 r. jest ona Sanktuarium św. Józefa Sebastiana Pelczara. W 1905 roku założono także w Korczynie Dom Zakonny Sióstr Sercanek. Staraniem parafian w latach dziewięćdziesiątych XX wieku wybudowano plenerową Drogę Krzyżową, wiodącą przez Łysą Górę do zamku Kamieniec. Na Podzamczu na jednej ze skał usytuowano również figurę Matki Bożej z Lourdes oraz wzniesiono kościół pw. św. J. S. Pelczara mający umożliwić turystom spełnienia praktyk religijnych. W jednym z najstarszych przysiółków Korczyny - Spornem (pierwsza wzmianka pochodzi z 1402 roku) znajduje się nowo wybudowany i konsekrowany w 2005 r. kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. W nieznanych nam bliżej okolicznościach doszło do przekształcenia się Korczyny w osadę miejską. W 1722 r. otrzymała ona przywilej na jarmarki oraz targ tygodniowy w każdą niedzielę. Status miasta utraciła w 1934 roku w wyniku nowego podziału administracyjnego. Mieszkańcy wsi od dawna zajmowali się tkactwem. W 1882 r. zawiązano tu spółkę pn. „Towarzystwo Tkaczy pod opieką św. Sylwestra”, a w 1886 r. - szkołę tkacką. W 1897 r. Korczyna miała 17,6 km kw. powierzchni, 838 domów. Zamieszkiwało ją 5257 osób. Pod koniec lipca 1944 r. została spacyfikowana przez wojska niemieckie (zabito 40 mieszkańców, spalono 72 domy). Po II wojnie światowej do ok. połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku była ważnym ośrodkiem przemysłu spożywczego, tkackiego i drzewnego. Obecnie liczy 5986 mieszkańców.
Krasna
Trudno dokładnie określić datę założenia Krasnej. W dokumentach pod rokiem 1418 pojawia się dziedzic wsi Paweł, a w 1450 r. - Mikołaj. Według rejestrów poborowych z 1504 r., w Krasnej miał być tylko jeden komornik. W 1508 roku właścicielem wsi był Hieronim Domaradzki. W roku 1536 dziedziczka Anna Natkowska płaciła podatek od 23 kmieci, siedzących na nierównych działkach; 7 ról kmiecych było opustoszałych. We wsi był wówczas dwór z folwarkiem, młyn, karczma, 2 małe stawy rybne. Całość oszacowano na 400 grzywien. W 1581 r. Krasna należała już do Seweryna Bonera Młodszego. Jej właściciel płacił od 27 kmieci siedzących na 5,5 łanach, 6 zagrodników z rolami, 2 bez ról, 3 komorników z rolami, 3 bez ról oraz 3 rzemieślników. Ówczesny sołtys Łukasz Walkowicki (Wałkowicki?) dzierżył 1 łan. Ruski pop miał pół łanu uposażenia. W 1593 r. na zamku w Lublinie Firlejowie podzielili się przypadającymi im dobrami. Krasna dostała się Piotrowi Firlejowi, a po kolejnym podziale dokonanym przez Rocha Michała Jabłonowskiego - jego synowi Józefowi. Potem tę wieś otrzymała córka hr. Leona Jabłonowskiego (zm. w 1844 r.) Emilia, zaślubiona z Ksawerym Zarębą Skrzyńskim. Z kolei dziedziczką Krasnej została córka Emilii - Maria, która poślubiła Kazimierza Orpiszewskiego. Ks. W. Sarna w „Opisie powiatu krośnieńskiego” z 1898 r. podaje, że Krasna nazywała się po rusku Korosteńka, miała szkołę oraz cerkiew parafialną pw. św. Michała Archanioła, wybudowaną w 1762 r. (rozebrano ją po 1922 r.), a katolicy obrządku łacińskiego należeli do parafii w Lutczy (pow. strzyżowski). Pod koniec XIX w. powierzchnia Krasnej wynosiła 11,26 km kw. Domów we wsi było 238, a mieszkańców 1406, z których większość stanowili Zamieszańcy. W latach 1912-1914 wzniesiono nową, murowaną cerkiew przejętą po II wojnie światowej przez parafię rzymskokatolicką. Obecnie liczy 716 mieszkańców.
Węglówka
W źródłach pisanych Węglówka pojawiła się w 1418 r. razem z Łączkami (Jagiellońskimi). W 1441 r. w dokumentach odnotowany jest sołtys z Niżnej Węglówki - Jan Nieciecki, a sześć lat później - Maciek Belczowic. Przy podziale dóbr między Kamienieckimi dokonanym w 1448 r. wieś dostała się Henrykowi, który pisał się wówczas: „z Kamieńca alias z Węglówki”. Część wsi (może „wyżną”) posiadał Mikołaj Kamieniecki z Wielopola (zastawił swą posiadłość w 1450 r. Stanisławowi - sołtysowi z Łęk). W pierwszej połowie XVI w. właścicielem Węglówki był kasztelan sanocki Klemens Kamieniecki (zm. w 1536 r.). W 1581 r. wieś należała już do Seweryna Bonera Młodszego. Liczyła wtedy: 40 kmieci osiedlonych na 3,5 ha ziemi, 4 zagrodników z rolami, 9 bez roli, 3 komorników z bydłem i 2 bez bydła. Sołtys miał jeden łan, zaś pop - pół łana. W XIX wieku Węglówkę otrzymała córka Józefa Jabłonowskiego - Zofia Skarbkowa, późniejsza żona znanego komediopisarza Aleksandra Fredry. Córka z tego małżeństwa - hr. Zofia (ur. w 1837 r.) wyszła w 1861 r. za hr. Jana Szeptyckiego i w ten sposób właścicielami wsi stali się Szeptyccy. Ks. W. Sarna podaje, że Węglówka nazywała się po rusku Waniwka i była siedzibą greckokatolickiego proboszcza. Miała cerkiew pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, wybudowaną ok. 1600 r. Obecna - z końca XIX w., w której zachował się ikonostas, użytkowana jest przez parafię rzymskokatolicką. Węglówka znana była od dawna ze źródeł ropy naftowej. Balthazar Hacquet odnotował w XVIII w., że znalazł w bagnistym ogrodzie w Węglówce kilka źródeł ropy, które zaopatrywały rolników w smar do osi u wozów. O źródłach ropy w tej miejscowości pisał też Stanisław Staszic w dziele „O ziemiorodztwie Karpatów” (1815 r. ). Podobno w XVI w. Krosno miało przywilej oświetlania miasta olejem skalnym z Węglówki. Jako datę powstania kopalni przyjmuje się 1888 r. Eksploatacja szybów trwa nieprzerwanie do dziś. U schyłku XIX w. Węglówka zajmowała 15,23 km kw., miała 268 domów i liczyła 1693 mieszkańców. Na przycerkiewnym cmentarzu zachowało się kilka starych nagrobków, świadczących o ruskim pochodzeniu pierwszych mieszkańców wsi, tzw. Zamieszańców, oraz grób angielskiego przedsiębiorcy naftowego Keitha Nelsona (zm. w 1898 r.).Obecnie Węglówka liczy 843 mieszkańców.
Wola Komborska
Pierwotnie jej nazwa (zapisana w 1457 r.) brzmiała najprawdopodobniej Wierzchnia Jasienica, a potem Wola Chrostowa od Stanisława Chrosta - zasadźcy, który w 1460 r. sprzedał sołectwo w Lalinie. Być może, że już przed 1471 r. istniała tu osada, zaludniona przez polskich osadników. Wola należała do panów z Kamieńca, a potem przeszła w ręce Bonerów. W 1589 r., według danych rejestrów poborowych, było w tej wsi 1,25 łana, 9 zagrodników z rolami, 5 komorników z bydłem, dwóch bez bydła oraz młyn. Jak wynika z dokumentów, w roku 1679 Wola Komborska wraz z Budzeniem należała do parafii Kombornia. Ks. W. Sarna podaje (cytat oryginalny): „Wieś ta (Wola Komborska - przyp. red.) ma wulki dwie: jedną zwaną obecnie Budami wolskiemi, dawniej Budzeniem, drugą Napędzisze. Wola Komborska powstała zapewne niezadługo po Komborni i dzieliła z nią losy i właścicieli”. W 1898 r. Wola Komborska obejmowała 308 km kw., miała 88 domów i liczyła 521 mieszkańców (większość - 507 wyznania rzymskokatolickiego oraz 9 żydów), zaś w 1934 r. - 609 mieszkańców. W miejscowości znajduje się wybudowany w latach 1981 - 1993 kościół. Obecnie wieś słynie przede wszystkim z eksploatacji kamienia. Aktualnie liczy 407 mieszkańców.
