ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE GMINY
Niewiele gmin na Podkarpaciu może poszczycić się taką atrakcyjnością krajobrazową oraz przyrodniczą, jaką charakteryzuje się gmina Korczyna. Urzekające krajobrazy, bogactwo przyrody i zabytków kultury - to nasze główne atuty. Szczególnie interesująca jest północna część gminy, gdzie wznoszą się zalesione, najwyższe i jednocześnie najbardziej oryginalne partie Pogórza Dynowskiego. Przykład wyjątkowej atrakcyjności krajobrazu gminy to wiele miejsc, z których można obserwować: na południu - Górę Cergową należącą do najbardziej charakterystycznych wzniesień Beskidu Niskiego, na wschodzie - Bieszczady, na zachodzie - górę Kamień i Magurę Wątkowską należącą do Magurskiego Parku Narodowego. Krajobraz ten rozpościera się w linii prostej na przestrzeni prawie 100 km od wschodu do zachodu i jest to jeden z najrozleglejszych widoków w Polsce. Niezapomniane wrażenie sprawia obserwowanie z wielu miejsc tzw. Działu zurbanizowanej Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej. Widoczne, szczególnie w porze wieczornej, oświetlenie Krosna wraz z okolicznymi miejscowościami sprawia wrażenie ogromnej aglomeracji miejskiej. Szczególną rolę w środowisku przyrodniczym gminy Korczyna odgrywają lasy. Stanowią one prawie 37% ogólnej powierzchni. Odznaczają się wysokim stopniem naturalności, wyrażającym się dużym udziałem drzewostanów o składzie gatunkowym zgodnym z siedliskiem. W drzewostanach, które obejmują w większości północną część gminy, dominują: jodła, buk, sosna z nielicznym udziałem dębu, grabu, brzozy i modrzewia. Osobliwością jest występowanie piętra regla dolnego, które jest typowe dla wyższych pasm karpackich. Tworzy je zajmujący kulminacje wzniesień zespół żyznej buczyny karpackiej, występujący w paśmie Czarnego Działu. Zespół kwaśnej buczyny górskiej zajmuje pasmo Suchej i Królewskiej Góry. Zdecydowana większość (60%) obszaru gminy objęta jest prawną formą ochrony przyrody w postaci Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego.
CZARNORZECKO-STRZYŻOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY o powierzchni 25 781 ha obejmuje tereny leżące na pograniczu Pogórza Strzyżowskiego i Dynowskiego. Najwyższe ich partie wchodzące w skład parku porastają lasy bukowo-jodłowe, należące do regla dolnego - piętra charakterystycznego dla pasm beskidzkich. Najbardziej cenne zbiorowiska buczyny karpackiej objęte zostały ochroną w formie rezerwatów przyrody „Góra Chełm” i „Herby”. Niezapomnianych wrażeń dostarcza wędrówka po geologicznym rezerwacie „Prządki”, gdzie podziwiać można ciekawie uformowane w wyniku erozji mrozowej i eolicznej skałki piaskowcowe. Charakterystycznym elementem krajobrazu parku jest mozaika pól uprawnych wynikająca z rolniczo-leśnego jego charakteru i dużego rozdrobnienia gospodarstw. Park posiada wiele cennych zabytków: kościołów i cerkwi, zespołów dworskich, miejsc pamięci narodowej - wśród nich najbardziej cenne są ruiny XIV-wiecznego zamku Kamieniec.
Odwiedzając gminę, na pewno warto zobaczyć:
REZERWAT PRZYRODY „PRZĄDKI”
„Prządki” to perła Pogórza. Są bez wątpienia najpopularniejszym i najbardziej odwiedzanym rezerwatem w południowo-wschodniej Polsce. Leżą na pograniczu wsi Czarnorzeki i Korczyna. Najwyższy punkt rezerwatu znajduje się na wysokości 520 m n.p.m. „Prządki” to grupa skał zbudowanych z gruboziarnistych piaskowców ciężkowickich o charakterystycznych formach. Wyraźnie dominują nad okolicą - wznoszą się na wysokość do 25 metrów. Ich wiek geologiczny określany jest jako dolny eocen (55 - 35 mln lat temu).
Zamek Kamieniec
Potężna kamieniecka warownia leży na dawnym szlaku handlowym łączącym Polskę z Węgrami. Powstała za czasów Kazimierza Wielkiego i w 1348 roku, jak podają źródła, stanowiła własność królewską. Pod koniec XIV w. Władysław Jagiełło przekazał zamek swemu rycerzowi Klemensowi z Moskorzewa za męstwo w wojnie z Krzyżakami. Od tego rycerza - pana na Kamieńcu - wziął swój początek ród Kamienieckich. Gotycki zamek wzniesiony na samym szczycie wzgórza (obecnie zamek górny) został rozbudowany w połowie XV w. - dobudowano wówczas część położoną nieco niżej, tzw. zamek dolny.W 1530 roku borykający się z kłopotami finansowymi Kamienieccy sprzedali tę część rezydencji Sewerynowi Bonerowi, głównemu bankierowi Zygmunta I. Z czasem, jako wiano, stała się ona własnością Firlejów. Zamek górny pozostał w rękach Kamienieckich do 1601 r., kiedy to nabyli go Skotniccy. Te dwa rody (Skotniccy i Firlejowie) nie potrafiły żyć ze sobą w zgodzie. Spór o mur graniczny, studnię, kaplicę i pola uprawne trwał przez wiele lat, aż… zakończył go ślub Mikołaja Firleja z Zofią Skotnicką. Po latach nasz znakomity komediopisarz - . Aleksander Fredro wykorzystał wątki sąsiedzkich swarów do napisania „Zemsty” - rody stały się bohaterami literackimi, a mur graniczny istnieje do dziś jako turystyczna atrakcja.
POMNIKI PRZYRODY
►Dąb szypułkowy „Poganin”. Znajduje się w Węglówce - przy dawnej cerkwi, obecnie kościele rzymskokatolickim, nad brzegiem Czarnego Potoku. To najstarsze drzewo na Pogórzu liczy sobie ponad 600 lat, ma 870 cm obwodu i 18 metrów wysokości. Dąb nadal cieszy się dobrym „zdrowiem” i regularnie owocuje. Obok, na obwodach kościoła, rośnie jego potomek - Dąb Junior, wyhodowany z żołędzi „Poganina”, posadzony w 2003 roku z okazji 10-lecia Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego.
►Grupa 15 skałek. Znajdują się one w Woli Komborskiej. Wśród nich jest „Konfederatka” - oryginalna skałka przypominająca swym kształtem czapkę ułańską. Wysokość skałek dochodzi do 7 metrów.
►Źródło „Mieczysław”. Pomnik przyrody o charakterze oczka wodnego w Czarnorzekach. Jego powierzchnia wynosi około 25 m kw. (5 m x 5 m) przy głębokości 8 metrów! Źródło powstało w miejscu dawnej eksploatacji piaskowca w głębokim wyrobisku, w którym wybiła woda.
►Wodospad „Trzy Wody” w Komborni. Powstał na warstwie piaskowca w otoczeniu zwartego drzewostanu jodłowo-bukowego. Jest to jeden z nielicznych wodospadów skalnych objętych ochroną prawną na terenie województwa podkarpackiego. Posiada 7 m wysokości. Jego szerokość u podstawy wynosi 10 m, natomiast w górnej części 3 m. Ilość przepływającej wody przez wodospad jest okresowo zmienna, zależy bowiem od zasobów wodnych zasilających go cieków.
►Pozostałe pomniki przyrody to: dąb szypułkowy (obwód 440 cm, wysokość 15 m, wiek ponad 200 lat) na posesji pp. Szewerniaków w Węglówce; grupa 3 skałek w Woli Komborskiej (o wysokości do 5 metrów); skała „Maczuga” w Woli Komborskiej (o wysokości 7 metrów i obwodzie 24 metrów) oraz grupa 6 skałek w Woli Komborskiej w prywatnym lesie p. Pałki (o wysokości do 3,5 metra).
JASKINIE I SZTOLNIE
Jest ich na terenie gminy 23, głównie w Węglówce i Czarnorzekach. Są one zazwyczaj niewielkie, a przy tym niebezpieczne z uwagi na osypywanie się skał ze stropów. Najdłuższe z nich usytuowane są na północnym zboczu Królewskiej Góry (559 m n.p.m.). Są to: jaskinia Wesoła (75 m), Nelsona (25 m), Jasna (50 m). Na uwagę zasługuje fakt, że zgrupowanie sztolni w Czarnorzekach „Nad Czają” oraz w Węglówce objęto ochroną prawną jako stanowiska dokumentacyjne.
SUCHA GÓRA
Jest to najwyższy szczyt Pogórza Strzyżowsko-Dynowskiego (585 m n.p.m.). Wysokości względne do 270 metrów oraz bardzo strome stoki północne nadają temu grzbietowi charakter typowo górski. Nad masywem góruje wieża telewizyjna (Radiowo-Telewizyjne Centrum Nadawcze) o wysokości prawie 120 metrów. Wieża ma dwa balkony (pierwszy na wysokości 40 metrów), zainstalowano na niej 90 anten, służących przekazom radiowo-telewizyjnym i telefonicznym. W 2004 roku zamontowano tu pierwszy w Polsce cyfrowy nadajnik TV. Sam szczyt Suchej Góry usytuowany jest nieco na wschód od wieży.
SKAŁY - OBIEKTY WSPINACZKOWE
Okolice rezerwatu przyrody „Prządki” to jeden z najatrakcyjniejszych terenów wspinaczkowych w Karpatach Polskich za wyjątkiem Tatr i Pienin. Wspinać można się po skałkach w sąsiedztwie Kamieńca oraz na ścianie skalnej odległej na wschód od „Prządek” o około 1,5 km, zlokalizowanej przy ścieżce „Czarnorzeki - Dział” (najbliższe dojście z parkingu przy kościele w Czarnorzekach - około 300 m). Skały i ściana wyposażone są w stałe punkty asekuracyjne tzw. ringi.
ŚCIEŻKI PRZYRODNICZE
Najbardziej atrakcyjne tereny gminy pod względem przyrodniczym i krajobrazowym udostępniają wytyczone i opisane ścieżki przyrodnicze i turystyczne:
„Przy zamku Kamieniec”. Ścieżka znajduje się w części na obszarze gminy Korczyna i Wojaszówka. Jej trasa stanowi pętlę; początek i koniec znajduje się przy ruinach Kamieńca. Czas przejścia - około 1,5 godziny. Na trasie znajduje się 6 przystanków, a przy każdym z nich usytuowano tablicę informacyjną. Do najciekawszych obiektów na ścieżce zaliczyć można: niewielką jaskinię „Smoczą Jamę”, stanowisko czynnej ochrony płazów, mogiłę zbiorową z 1831 roku (ofiary epidemii cholery), grupę 5 daglezji - pomników przyrody oraz sosnę wejmutkę.
„Czarnorzeki - Dział”. Ścieżka oddalona na wschód od „Prządek”. Ma kształt pętli o długości 1,5 km z 4 przystankami z tablicami informacyjnymi. Ze ścieżki można dojść do punktu widokowego na Dziale (516 m n.p.m.), z którego zachwyca przepiękny widok na Beskid Niski, Doły Jasielsko-Sanockie. Przy tzw. inwersji powietrza (kilka dni w roku) można z tego miejsca dostrzec Wysokie Bieszczady oraz Tatry. Dodatkową osobliwością ścieżki jest źródełko „Pod bukiem”.
„Zamek Kamieniec – Prządki”. Ścieżka przyrodniczo-historyczna o długości 1,5 km. Na trasie znajduje się 6 przystanków z opisami m.in. zbiorowisk leśnych, górskiego rwącego potoku, grodziska z IX w. oraz cmentarzyska kurhanowego. Ścieżka łączy największe atrakcje Pogórza Dynowskiego - rezerwat „Prządki” i ruiny zamku Kamieniec. Trasa ma dwa punkty wejściowe: przy gospodarstwie agroturystycznym „Pod skałami” i z parkingu pod „Prządkami”. Do ścieżki można dojść zielonym szlakiem turystycznym z Krosna i Strzyżowa oraz niebieskim od strony Wiśniowej.
„Strzelnica - Sucha Góra”. Ścieżka turystyczna o długości 2 km. Przebiega w niezwykle malowniczym terenie. Na trasie ścieżki oraz w niewielkiej odległości od niej zobaczymy: podziemne wyrobiska kamienia (sztolnie) będące miejscem hibernacji nietoperzy, dwie jaskinie erozyjno-wietrzeniowe zwane: „Mohuta Szczelina” o długości 21 m i „Jaskinia Garaż” o długości 14 m, pomnik przyrody: źródło „Mieczysław”. Ścieżka kończy się na szczycie Suchej Góry.
„Strzelnica - Prządki”. Ścieżka turystyczna o długości 1,4 km. Prowadzi przez atrakcyjny turystycznie teren do rezerwatu przyrody „Prządki”. Na początku ścieżki znajduje się dawna cerkiew z 1918 roku, obecnie kościół rzymskokatolicki. Ze ścieżki widoczna jest rozproszona zabudowa Czarnorzek oraz łanowy układ pól uprawnych charakterystyczny dla Pogórza.
„Wzdłuż potoku Morcinek” im. prof. Stanisława Grochmala. Ścieżka o długości 2,5 km. Biegnie przez malownicze tereny Korczyny, wzdłuż lewego brzegu potoku Morcinek. Jest ona odtworzeniem starego szlaku pieszego, który był niegdyś licznie uczęszczany i stanowił najkrótszą drogę z Korczyny do zamku kamienieckiego. Wzdłuż trasy znajduje się 8 tablic informacyjnych. Możemy zobaczyć i poznać m.in.: stare chałupisko, łąkę ostrożeniową, kolczaste zarośla śródpolne (czyżnie), osuwisko, stanowisko skrzypu błotnego oraz kościółek na Podzamczu. Walory i osobliwości przyrodnicze, ich różnorodność i bogactwo pozwalają sprostać wszelkim gustom oraz oczekiwaniom odwiedzających. Wszystkich, którzy chcą uciec od otaczającego zgiełku cywilizacji, zapraszamy do odwiedzenia tego urokliwego skrawka Podkarpacia.
